Καθημερινότητα έχει καταστεί πλέον τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να κάνουν λόγο για παρενοχλήσεις, βιασμούς και περιστατικά έμφυλης βίας. Έχει γίνει κανονικότητα, ένα έγκλημα που τραυματίζει το σώμα και την ψυχή του θύματος δια βίου. Μία αποτρόπαια πράξη επιβολής εξουσίας και παραβίασης της γενετήσιας αξιοπρέπειας ενός ανθρώπου, φαίνεται να περνάει στον μέσο πολίτη ως μια “κακή είδηση” ή καλύτερα ως “η κακή η ώρα”. Συχνά μάλιστα, οι ευθύνες επιρρίπτονται μερικώς - αν όχι και πλήρως - στα ίδια τα θύματα βιασμών. Τι οδηγεί την κοινωνία όμως να αντιδρά έτσι; Υπάρχει βάση σε αυτήν την αντιμετώπιση; 

Σύμφωνα με τον στατιστικό ορισμό που δίνει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας Φύλων (EIGE) βιασμός είναι “Η σεξουαλική διείσδυση, κολπική, πρωκτική ή στοματική, μέσω της χρήσης αντικειμένων ή τμημάτων του σώματος, χωρίς συναίνεση, με χρήση βίας, εξαναγκασμού ή εκμεταλλευόμενος την ευαλωτότητα του θύματος.” Το άρθρο 336 του Ποινικού Κώδικα αναφέρει συγκεκριμένα, “Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. ” 

Τον Ιανουάριο του 2021 η έρευνα που διεξήγαγε η “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ” αποκάλυψε πως διαπράττονται ετησίως 4.000 βιασμοί στη χώρα μας, σύμφωνα με αρμόδια στελέχη της Αστυνομίας και της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας. Δηλαδή, περίπου 10 περιστατικά βιασμού κατά μέσο όρο την ημέρα από τους οποίους καταγγέλλεται αναλογικά, ο 1 στους 24.  

Αποκαλυπτική για την έμφυλη βία στην Ελλάδα, είναι επίσης η έρευνα (2023) του εγκληματολόγου, Άγγελου Τσιγκρή. Αναγράφεται, πως κάθε χρόνο διαπράττονται στην Ελλάδα περίπου 4.500 βιασμοί, από τους οποίους καταγγέλλονται μόνο270 (6%). Θύματα αποξενώνονται, απομονώνονται και δεν καταφεύγουν στις Αρχέςγια την δικαίωσή τους. Τι υποκινεί αυτήν την διστακτικότητα;

Το θύμα υπόκειται σε μία δευτερογενή θυματοποίηση κατά την διαδικασία καταγγελίας του εγκλήματος. Μπορεί να αμφισβητείται από τις Αστυνομικές αρχές, τις δικαστικές και εισαγγελικές αρχές αλλά και την Υπεράσπιση. Όταν μάλιστα, περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης ή βιασμού πραγματοποιείται στα πλαίσια μικρής κοινωνίας, αυτό λειτουργεί αποθαρρυντικά ως προς την καταγγελία της πράξης, καθώς ο κοινωνικός στιγματισμός των θυμάτων αποτελεί την πραγματικότητα. Το θύμα μετά από μία τραυματική και επώδυνη εμπειρία, πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στο να παραμείνει αμέτοχο ή να έρθει αντιμέτωπο με αυτήν την επίπονη διαδικασία. Όλο αυτό, ενώ νιώθει ότι κατηγορείται και κρίνεται από την ίδια την κοινωνία. Ως εκ τούτου, κυριαρχεί το αίσθημα ντροπής και απομόνωσης απ’ το γύρω περιβάλλον, ενώ οι δράστες μπορεί να έχουν ελάχιστες έως και μηδαμινές επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους. 

Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα από την επικαιρότητα, είναι οι προκλητικές ερωτήσεις του εισαγγελέα εφετών, στη δίκη του Πέτρου Φιλιππίδη. “Κάτι έχει προηγηθεί για να έρθει ο άντρας σε στύση” ανέφερε, καθώς εξέταζε τον πρώην πρόεδρο του ΣΕΗ και φίλο του κατηγορούμενου, Σπύρο Μπιμπίλα, υπονοώντας πως το φερόμενο ως θύμα διέγειρε τον φερόμενο ως θύτη, Πέτρο Φιλιππίδη. 

Μήπως τελικά, προκαλείται  ο βιασμός και η σεξουαλική παρενόχληση; Μετατραυματικό στρες (PTSD), κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές και κατάχρηση αλκοόλ συνδέονται άρρηκτα ως συνέπειες του εν λόγω εγκλήματος. Δεν θα ήταν περίεργο κάποιος να προκαλέσει ο ίδιος στον εαυτό του κάτι από τα παραπάνω; Ή μήπως τα θύματα επιθυμούν να βιώσουν κάτι που θα τους στιγματίσει για πάντα και θα επηρεάσει κάθε τομέα της ζωής τους στην πορεία; Μήπως οι θύτες παραβιάζουν την ζωή του θύματος, το ακινητοποιούν, το “παγώνουν” και προβαίνουν σε εξαναγκαστική και επίπονη διείσδυση γιατί τους προκάλεσε το θύμα; 

Πάντως δεν μπορούμε να παραλείψουμε τον ρουχισμό του θύματος κατά την διάρκεια του βιασμού...Εάν είναι αποκαλυπτική η ενδυμασία, υποστηρίζεται ότι το θύμα “προκαλεί” τον βιαστή. Και αν είναι έτσι, τις παιδικές πάνες και τις βερμούδες για 8 χρονών αγοράκια που φοράνε θύματα βιασμών, πώς τα δικαιολογούμε; 

Ο βιασμός είναι μία πράξη εξουσίασης, επιβολής δύναμης και ταπείνωσης. Ο θύτης δεν έχει απέναντί του έναν ίσο άνθρωπο, αλλά ένα αντικείμενο που τον εξιτάρει να βασανίζει και να κακοποιεί. Δεν έχει καμία ευθύνη το θύμα για αυτό το έγκλημα. Μόνο με ένα τρόπο μπορεί το θύμα να “προκαλέσει” τον βιασμό του. Με το να έχει έναν βιαστή απέναντί του. Και δυστυχώς, δεν είναι το προφίλ του ανθρώπου που παρουσιάζεται στα media. Μπορεί να είναι συγγενικό πρόσωπο, ο σύντροφος, ο κολλητός. Καλό είναι λοιπόν να παρατηρούμε συμπεριφορές ανθρώπων γύρω μας, και να στηλιτεύουμε σεξιστικές συμπεριφορές που υποθάλπουν την ευνοϊκότερη μεταχείριση των θυτών. Αναγνωρίζοντας τον γολγοθά που περνάει το θύμα και την αμέριστη ψυχική δύναμη που χρειάζεται για να μιλήσει, το υποστηρίζουμε και δεν επιρρίπτουμε ποτέ τις ευθύνες πάνω του. Τα θεσμικά όργανα και το Κράτος, οφείλουν να προστατεύουν και να ενθαρρύνουν τα θύματα, όχι να τα αντιμετωπίζουν ως υπαίτια του ίδιου τους του βιασμού. Με την υποστήριξη όλων, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που γυναίκες και άνδρες δεν διστάζουν να μιλήσουν για την δική τους εμπειρία, και το δικό τους ταξίδι επούλωσης και ανάκαμψης.