Η 25η Μαρτίου δεν είναι απλώς μια εθνική επέτειος, αλλά μια υπενθύμιση ότι η ελευθερία δεν είναι δεδομένη. Το απόφθεγμα του Νίκου Καζαντζάκη, "Δεν είναι η λευτεριά πέσε πίτα να σε φάω", συνοψίζει μια διαχρονική αλήθεια: τα υψηλά ιδανικά απαιτούν αγώνα, επαγρύπνηση και διαρκή προσπάθεια για να διατηρηθούν.

Η ιστορία μας δείχνει πως κάθε δικαίωμα που θεωρούμε αυτονόητο σήμερα κατακτήθηκε μέσα από αγώνες. Η δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα δεν ήταν ποτέ δώρα των ισχυρών, αλλά αιτήματα των πολλών.  Οι αλλαγές στην καθεστηκυία τάξη έγιναν μόνο όταν οι αδικημένοι διεκδίκησαν το δίκιο τους.

Η ελευθερία δεν χαρίστηκε ούτε στον ελληνικό λαό, κατακτήθηκε με αγώνα, πόνο και αίμα. Η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν ένα στιγμιαίο ξέσπασμα, αλλά αποτέλεσμα δεκαετιών προετοιμασίας, θυσιών και λαϊκής αφύπνισης, ως αντίδραση απέναντι σε έναν χρόνιο ζυγό.

Σήμερα, μπορεί να μην κρατάμε όπλα απέναντι σε έναν ορατό κατακτητή, αλλά προκλήσεις παραμένουν, έστω και με άλλη μορφή. Η ελευθερία δεν κινδυνεύει μόνο από ξένες απειλές, αλλά και από την αδικία, την εκμετάλλευση και την καταστολή δικαιωμάτων. Κινδυνεύει όταν οι ζωές των πολιτών θυσιάζονται στον βωμό της αδιαφορίας, της διαφθοράς και του κέρδους. Όταν βλέπουμε φαινόμενα συγκάλυψης εγκλημάτων, όταν η κρατική αμέλεια στοιχίζει ανθρώπινες ζωές, όταν η εξουσία αντιμετωπίζει τις φωνές των πολιτών με καταστολή, τότε καταλαβαίνουμε ότι η ελευθερία παραμένει υπό διαρκή απειλή.

Ο εφησυχασμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ελευθερίας. Όπως το 1821 χρειάστηκε ανθρώπους αποφασισμένους να αψηφήσουν τον φόβο, έτσι και σήμερα απαιτούνται πολίτες που δεν μένουν παθητικοί μπροστά στις αδικίες, που διεκδικούν δικαιοσύνη και λογοδοσία. Άλλωστε, η ελευθερία δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, ούτε ένα σύνθημα που ανασύρουμε μόνο σε εθνικές επετείους. Πρέπει να είναι το θεμέλιο της κοινωνίας μας, αλλά και μια διαρκής μάχη.

Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μπροστά σε όσα μας πληγώνουν ως κοινωνία. Ο σεβασμός στη μνήμη των θυμάτων, είτε πρόκειται για ήρωες του παρελθόντος είτε για αθώους πολίτες που χάθηκαν άδικα, δεν έρχεται με σιωπή αλλά με διεκδίκηση. Όπως οι αγωνιστές του 1821 αρνήθηκαν να δεχτούν την υποταγή, έτσι και σήμερα έχουμε χρέος να υπερασπιστούμε το δικαίωμα στη ζωή, τη δικαιοσύνη, την αλήθεια και, εν γένει, την ελευθερία.

Ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε την 25η Μαρτίου δεν είναι μόνο οι παρελάσεις και οι εορτασμοί, αλλά η συνεχής υπεράσπιση των αξιών που ενέπνευσαν την Επανάσταση: ελευθερία, ισότητα, λαϊκή κυριαρχία. Η ελευθερία δεν είναι μια στιγμή, είναι μια διαρκής διαδικασία. Και όπως δίδαξε η ιστορία, ποτέ δεν χαρίζεται, κερδίζεται. Με αγώνες, με αλληλεγγύη, με συνείδηση. Με τη φωνή εκείνων που έφυγαν και αυτών που συνεχίζουν να παλεύουν, φωνάζοντας για δικαιοσύνη και ένα μέλλον όπου κανείς δεν θα ξεμένει από οξυγόνο.

‍