Ο Ιάσoνας Αποστολόπουλος, είναι διασώστης προσφύγων εδώ και μια δεκαετία. Η αρχή της διασωστικής του πορείας ξεκίνησε στην Λέσβο και έκτοτε έχει σώσει αμέτρητες ζωές στις ελληνικές – και όχι μόνο – θάλασσες. Οι αποκαλύψεις του πάνω στα ειδεχθή εγκλήματα που διαπράττονται στο προσφυγικό, τον έχουν καταστήσει στόχο της κυβέρνησης και θύμα λεκτικών επιθέσεων και απειλών από την ακροδεξιά. Στην συνέντευξη που μας παραχώρησε, φωτίζει την πορεία του ως διασώστης, σκιαγραφώντας  παράλληλα την κατάσταση που επικρατεί στα ύδατα της Μεσογείου.

‍

ΚΥΜΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΗΝ ΛΕΣΒΟ 2015

“Τότε το 2015 στην Λέσβο ήταν πραγματικά ένα πρωτόγνωρο κύμα αλληλεγγύης που αφορούσε όλη την Ελλάδα όχι μόνο τα νησιά. Μας ερχόντουσαν εφόδια για την Λέσβο από παντού, από τα σχολεία της Κοζάνης μέχρι από τα σχολεία της Αρκαδίας. Όλη η κοινωνία ήταν στο πόδι, για να βοηθήσει τους ανθρώπους που φτάνουν κατά χιλιάδες στις ακτές. Ήταν το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, μια ιστορική στιγμή και η ελληνική κοινωνία το συνειδητοποίησε και ανταποκρίθηκε τόσο καλά. Θέλω να τονίσω πάνω σε αυτό, ότι η Λέσβος έγινε διεθνώς γνωστή όχι από την δράση των ρατσιστών και των ξενόφοβων, που μπορεί σήμερα να είναι η κυρίαρχη δύναμη, αλλά από την δράση των αλληλέγγυων, των ψαράδων και των γιαγιάδων. Η γιαγιά που τάιζε το προσφυγόπουλο έγινε παγκοσμίως γνωστή, και θα έπαιρνε και το Νόμπελ ειρήνης. Για αυτό έγινε γνωστή και διάσημη η Λέσβος. Για την αλληλεγγύη. Αυτή διαφημίζει την χώρα μας, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία την δυσφημούν. Όχι εμείς, που υποστηρίζει η κυβέρνηση πως την κηλιδώνουμε, με το να μιλάμε για pushbacks και να βοηθάμε πρόσφυγες. Ψαράδες, αλληλέγγυοι και γιαγιάδες έκαναν αυτό το νησί παγκόσμια γνωστό. Και είμαι περήφανος που ήμουν κομμάτι του.”

‍

ΑΙΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ

“Δυστυχώς, η κατάσταση έχει αλλάξει από τότε πολύ. Και θα έλεγα ότι υπάρχουν δύο κομβικά σημεία, δύο σημεία καμπής που άλλαξαν το κλίμα. Πρώτον, είναι η Συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας που υπογράφηκε το Μάρτιο του 2016  και ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση έκλεισε τον βαλκανικό διάδρομο. Έκλεισε τα σύνορα και πλήρωσε την Τουρκία υπέρογκα ποσά, δισεκατομμύρια ευρώ, για να κρατάει τους πρόσφυγες εκεί.

Οπότε το τουρκικό λιμενικό άρχισε να κάνει περιπολίες, η τουρκική αστυνομία κατέστρεφε τις βάρκες και οι πρόσφυγες πλέον δεν μπορούσαν να έρθουν. Ή όσοι έρχονταν, εγκλωβίζονταν στην Ελλάδα αφού είχαν κλείσει τα σύνορα. Μετά η Ευρωπαϊκή Ένωση έφτιαξε αυτά τα τεράστια κάμπ στα νησιά όπου οι άνθρωποι πλέον εγκλωβίζονται, δεν μπορούν να φύγουν.

Η Λέσβος από transit μέρος έγινε χώρος εγκλωβισμού.

Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση είπε: “τους εμποδίζω να περάσουν από τα νησιά, θα μένουν στα νησιά μέχρις ότου να εξεταστεί η αίτηση ασύλου τους. Αυτό κάνουνε αυτά τα κάμπ. Αυτά τα τεράστια κάμπ, τα άθλια, τα στρατόπεδα που είναι σχεδιασμένα για να μένει ο πρόσφυγας εκεί.

Η Μόρια ήταν το χειρότερο στρατόπεδο στον πλανήτη, σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Με φοβερή βία, άθλιες συνθήκες. Δεν υπήρχε αποχέτευση, δεν υπήρχε νερό, δεν υπήρχε φαΐ, ήταν άθλια. Και αυτό άλλαξε και την αντίληψη των ντόπιων, γιατί όταν βλέπουν ξαφνικά να χτίζονται στρατόπεδα με άθλιες συνθήκες, εξαθλιωμένους ανθρώπους, χωρίς υποτυπώδεις συνθήκες υγιεινής, το ξενόφοβο κομμάτι ισχυροποιείται. Και το αλληλέγγυο κομμάτι χάνει, σιγά σιγά. Γιατί βλέπουν ότι το νησί γίνεται μια μεγάλη φυλακή. Και οι άνθρωποι μετά φεύγανε παράνομα, πλήρωναν διακινητές για να φύγουν από τα νησιά, μπαίνανε κρυφά σε φορτηγά. Φτιάχτηκε ένα νέο σύνορο, μέσα από το σύνορο του ελληνικού κράτους.

Το δεύτερο που άλλαξε την αντίληψη του κόσμου πολύ ήταν, τον Μάρτιο του 2020, που η κυβέρνηση κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση στρατιωτικής εισβολής από την Τουρκία. Είπε, ότι η Τουρκία μας στέλνει πρόσφυγες μαζικά για να μας κάνει υβριδικό πόλεμο. Μια μπαρούφα.  Αλλά επειδή είχαν μαζευτεί πρόσφυγες στον Έβρο και θέλανε να περάσουν και δεν μπορούσαν, κηρύχθηκε κατάσταση στρατιωτικής εισβολής η Ελλάδα. Έφερε στρατό στον Έβρο, πυροβόλησε πρόσφυγες, σκότωσε δύο ανθρώπους. Και εκεί οι ακροδεξιοί ισχυροποιήθηκαν πολύ στα νησιά.  

Έτσι ξεκίνησαν να τσακίζουν πρόσφυγες και ΜΚΟ. Κάψανε το camp του ΟΗΕ στη Λέσβο. Δεν έχει ξανακαεί camp του ΟΗΕ στην Ευρώπη. Το έκαψαν οι φασίστες της Λέσβου. Κάψανε το σχολείο για τους πρόσφυγες στην Μυτιλήνη. Έκαναν πογκρόμ στους δρόμους. Έτσι ο κόσμος της αλληλεγγύης είχε αποτραπεί είχε φοβηθεί. Οπότε αυτά τα δύο κομβικά σημεία άλλαξαν τον τρόπο σκέψης. Τώρα είμαστε σε καλύτερο σημείο πάλι, έχουν ισορροπήσει κάπως τα πράγματα. Θα έλεγα ότι είμαστε σε μια ουδέτερη κατάσταση.  Δεν κυριαρχεί ούτε η αλληλεγγύη, ούτε η απανθρωπιά. Είναι ένα ουδέτερο πράγμα. Και χρέος μας είναι να ισχυροποιήσουμε το κομμάτι της αλληλοβοήθειας.”

“Γιατί ο πρόσφυγας δεν είναι ποτέ εχθρός. Ο πρόσφυγας δεν είναι ποτέ απειλή για μια κοινωνία.  Απειλή είναι ρατσισμός, ο φασισμός. Αυτά έχουν αιματοκυλήσει την ανθρωπότητα. Όχι οι πρόσφυγες. Οι πρόσφυγες δεν έχουν προκαλέσει κανένα πόλεμο. Οι φασίστες προκαλούν πολέμους. Και οι εθνικιστές.”

‍

ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ MEDITERANNEA

Ο Ιάσoνας μέχρι και σήμερα είναι μέρος της Mediteranea Saving Humans, που έχει διατελέσει σημαντικό έργο στην διάσωση προσφύγων.

“H Μediterannea  είναι ένα αυτοοργανωμένο εγχείρημα, όχι ΜΚΟ. Ουσιαστικά, είναι η απάντηση του ιταλικού κινήματος στην ποινικοποίηση της διάσωσης και στην πολιτική των κλειστών λιμανιών.  Γιατί όταν βγήκε ο ακροδεξιός Υπουργός εσωτερικών Ματέο Σαλβίνη το 2018,  το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να κλείσει τα λιμάνια της Ιταλίας και να πει απαγορεύεται η διάσωση. Δεν δεχόμαστε κανέναν ναυαγό. Γιατί εμείς διασώζαμε ανθρώπους και δεν είχαμε πού να τους πάμε, δεν είχαμε λιμάνι. Είχαμε ναυαγούς πάνω, με κουβέρτες και δεν είχαμε πού να τους πάμε. Οπότε όλες οι οργανώσεις που διέσωζαν πρόσφυγες, σταμάτησαν.  

Έτσι, οι ΜΚΟ σταματήσανε, και τότε φτιάχτηκε αυτή η οργάνωση και είπε, πάμε να σπάμε τα μπλόκα του Σαλβίνι. Δεν θα κάνουμε πίσω. Θα φτιάξουμε ένα πλοίο και θα πούμε όχι. Ο ναυαγός θα πάει στο λιμάνι, στο πλησιέστερο λιμάνι όπως λέει το Διεθνές Δίκαιο. Και επειδή δεν είχαν κανέναν άνθρωπο με εμπειρία να τους οργανώσει το καράβι, ζητούσαν και έτσι πήγα. Ουσιαστικά ήμουν ο μόνος ξένος, ήμουν ο μόνος μη Ιταλός και πήγα για να τους οργανώσω, να τους εκπαιδεύσω, για να κάνουμε τις διασώσεις. Και από τότε είμαι μαζί τους. Έχουμε κάνει φοβερά πράγματα με το καράβι. Έχουμε σπάσει τα μπλόκα, έχουμε συλληφθεί, έχουμε κερδίσει τα δικαστήρια και η πολιτική του Σαλβίνι έχει καταρρεύσει. Δηλαδή νικήσαμε αυτή τη μάχη. Ύστερα πήραν θάρρος και οι άλλες οργανώσεις και ακολούθησαν την πορεία μας. “

‍

ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΗΣ ΠΥΛΟΥ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2023

Ο Ιάσoνας, μας εξιστορεί το πώς βυθίστηκε το αλιευτικό σκάφος σε διεθνή ύδατα. ανοιχτά της Πύλου, στην ζώνη έρευνας και διάσωσης της Ελλάδας. Στο ναυάγιο της 14ης Ιουνίου απεβίωσαν εκατοντάδες πρόσφυγες στον πάτο της Μεσογείου, ενώ υπήρξε συνεχής προσπάθεια συγκάλυψης του εγκλήματος από τις ελληνικές Αρχές.

‍

‍

“Πέντε μέρες πιο πριν, στις 9 Ιουνίου,  ένα αλιευτικό σκάφος με 750 πρόσφυγες ξεκίνησε από το Τομπρουκ της Λιβύης με σκοπό να πάει στην Ιταλία, μια διαδρομή που γινόταν συχνά. Στις πέντε μέρες ταξίδι, το σκάφος είχε σοβαρά προβλήματα, δεν μπορούσε να προχωρήσει άλλο. Τους είχε τελειώσει το νερό. Οι άνθρωποι έπιναν βενζινόνερο από το σύστημα της μηχανής. Τους είχαν τελειώσει τα φαγητά. Είχαν ήδη δύο νεκρούς μέσα.”

‍

ΓΙΑΤΙ ΕΥΘΥΝΟΤΑΝ Η ΕΛΛΑΔΑ?

“Η μηχανή χάλαγε και ξεκίναγε – χάλαγε ξεκίναγε. Εκεί είπαν, δεν πάμε άλλο – ζητάμε βοήθεια. Ήταν στη ζώνη διάσωσης της Ελλάδας. Σε διεθνή υδατα μέν, αλλά ευθύνη της Ελλάδας καθώς βρίσκονταν στην ζώνη Έρευνας και Διάσωσης της Ελλάδας. Γιατί, τα διεθνή ύδατα στον πλανήτη γη, χωρίζονται σε περιοχές ευθύνης έρευνας και διάσωσης. SAR (Search and Rescue). Αυτό σημαίνει.  Σημαίνει ότι όπου και να είσαι στον πλανήτη πρέπει κάποιος να σε σώσει, άμα κινδυνεύεις. Κάθε κομμάτι υπάγεται σε ένα κράτος. Η Μεσόγειος έχει χωριστεί σε ζώνες δίασωσης, ελληνική, ιταλική, μαλτέζικη κλπ. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν στην ελληνική. Έπρεπε η Ελλάδα να τους σώσει, αυτό έχει λήξει.

Η Ελλάδα όμως, δεν το έκανε. 15 ολόκληρες ώρες, οι άνθρωποι ζητούσαν βοήθεια. 15 ώρες (!) Αυτό που έκανε ήταν, 6 ώρες αφού έλαβαν το σήμα να τους στείλουν νερό, φαγητό και καύσιμα. Καύσιμα… Για την χαλασμένη μηχανή. Ουσιαστικά έτσι, τους ενθάρρυναν να προχωρήσουν το ταξίδι τους για Ιταλία.  Η μηχανή όμως δεν λειτουργούσε, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να προχωρήσουν.  

Εκείνο το βράδυ έλαβε χώρα μια επιχείρηση απώθησης, και όχι επιχείρηση διάσωσης. Γιατί δεν έκαναν τίποτα από αυτά που προβλέπεται. Δεν έδωσαν σωσίβια, δεν καλέσανε όλα τα πλοία να βοηθήσουν, δεν εκκένωσαν τους ανθρώπους, δεν έκαναν τίποτα. Και όταν η μηχανή του σκάφους σταμάτησε, πετάξανε ένα σχοινί και άρχισαν να τους ρυμουλκούνε προς την Ιταλία. Ως αποτέλεσμα της ρυμούλκησης η βάρκα ανατράπηκε και 650 άνθρωποι βρήκαν το θάνατο μέσα στα αμπάρια του σκάφους. Αυτό συνέβη εκείνη την μέρα.”

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΥΓΚΑΛΥΨΗΣ

“Όλες οι κάμερες του λιμενικού που προβλέπεται να καταγράφουν τις κινήσεις του πλοίου, δεν κατέγραφαν. Τα κινητά των επιζώντων κατασχέθηκαν. Οι πρόσφυγες είχαν βγάλει βίντεο και κάθε στοιχείο διαγράφηκε. Εξαφάνισαν τις συνομιλίες. Δεν έχουμε στοιχεία για το τί έλεγε το λιμενικό με το κέντρο.

Για να αθωώσουν το ελληνικό λιμενικό και να κλείσουν την υπόθεση, συνέλαβαν 9 άσχετα άτομα και τους χαρακτήρισαν διακινητές. “Πιάσαμε τους κακούς τώρα, μπορούμε να προχωρήσουμε”. 63 από τους 104 έκαναν μήνυση στις ελληνικές αρχές. Πακιστανοί, Σύριοι, Παλαιστίνιοι, Αιγύπτιοι που δεν μιλάνε την γλώσσα κατήγγειλαν ότι τους ρυμουλκήσαν με ένα σκοινί, με ένα μπλε σκοινί -το λένε και μπλε κιόλας  - τους τραβήξαν και τους αναποδογύρισαν. “

‍

‍

‍